به گزارش مرکز روابط عمومی، امور بین‌الملل و مدیریت دانش سازمان برنامه و بودجه کشور؛ «سیدحمید پورمحمدی»، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، در مراسم گرامیداشت روز ملی آمار و برنامه‌ریزی گفت: روز آمار و برنامه‌ریزی و مراسم گرامیداشت آن در سازمان برنامه و بودجه کشور، فرصتی برای دیدار رؤسا و مدیران قبلی سازمان و هم‌اندیشی و بهره‌گیری از تجربیات آنان است.
وی با بیان اینکه فعالیت سازمان برنامه و بودجه کشور محدود به یک دولت و یک مقطع چندساله نیست، گفت: هر کس روی صندلی مسئولیت این سازمان قرار می‌گیرد، فقط به مصالح و منافع ملی فکر می‌کند. پورمحمدی افزود: آنچه امروز در دست ماست، نتیجه تلاش پیشینان است و آنانی که عُمر خود را در این سازمان صرف بالندگی مملکت کرده‌اند. این سازمان از نظر تجربه، سازمانی کهنسال و از نظر علمی و طراوت سازمانی، جوان و توانمند است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اینکه گروهی در سازمان مأمور بررسی و ساماندهی اسناد و مدارک سازمان در آرشیو اسناد چیذر شده‌اند، افزود: بر اساس اسناد به‌دست آمده از این آرشیو، اولین برنامه توسعه کشور در سال ۱۳۰۵ یعنی ۹۹ سال پیش نوشته شده و بنابراین، سابقه برنامه‌نویسی در کشور ۹۹ سال است. پورمحمدی افزود: با این حساب، سال آینده باید جشن ۱۰۰ سالگی برنامه‌ریزی در کشور را برگزار کنیم.
وی با گرامیداشت روز آمار و برنامه‌ریزی و قدردانی از همه کارشناسان و مدیرانی که در سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان‌های تابعه به‌ویژه مرکز آمار ایران تلاش کرده‌اند، افزود: در مراسم امروز، از تعدادی از مدیران منتخب گذشته به عنوان چهره‌های اثرگذار آمار و برنامه‌ریزی در دو دهه گذشته تقدیر می‌شود. پورمحمدی افزود: این قدردانی به این معنی است که همکاران کنونی سازمان بدانند که سازمان قدردان زحمات آنان نیز هست و آینده آنها هم پرطراوت خواهد بود. ایران و هند می‌توانند موتور رشد آسیا باشند در آغاز این مراسم، «محمد قاسمی»، معاون سیاست‌گذاری و راهبری توسعه ملی و منطقه‌ای سازمان برنامه و بودجه کشور، گفت: در روز آمار و برنامه‌ریزی باید به این بیندیشیم که سازمان برنامه و بودجه کشور و مرکز آمار ایران با آرزوهای بلندی برای توسعه کشور پایه‌گذاری شدند و کشور ما، از کشورهای پیشگام قاره آسیا در تأسیس این‌گونه نهادها به‌شمار می‌رود.
در ادامه دکتر عارف معاون اول رئیس جمهور در جایگاه قرار گرفت و با بیان اینکه دولت براساس قانون، اصلاحات ساختاری را از نهاد ریاست‌جمهوری شروع کرده است، رمز موفقیت دولت را جلب اعتماد مردم دانست و با اشاره به موضوع مکانیسم ماشه، افزود: اقدام سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه هیچ مبنای حقوقی و قانونی ندارد.
عارف با اشاره به اهمیت استفاده از دیدگاه‌های مدیران و کارشناسان سابق سازمان برنامه و بودجه، بیان کرد: شاید بهترین قدردانی از مدیران و کارشناسان سابق این باشد که بعد از پایان دوره خدمت، از فکر و تجربه آنها استفاده شود. شاید هم بدترین عقوبت،خانه‌نشینی یک کارشناس باشد. درخواست من این است که سازمان برنامه و بودجه کشور، یک اتاق فکر غیررسمی برای همفکری مدیران و کارشناسان سابق تشکیل دهد.
معاون اول رئیس‌جمهور گفت: بسیاری از دستاوردها و جهش‌های علمی در قرن ۲۰ و جهش‌های فناوری در قرن ۲۱، حاصل همین همفکری‌ها بوده است. ما در برنامه‌ریزی‌ها به تجربیات، نظرات و نقدهای جدی مدیران و کارشناسان سابق سازمان برنامه و بودجه نیازمندیم تا برنامه‌هایی تهیه کنیم که در تحقق آنها موفق باشیم.
وی افزود: بیش از ۷۰ سال در کشورمان تاریخ برنامه‌ریزی داریم و شش برنامه قبل از انقلاب و هفت برنامه هم بعد از انقلاب اسلامی نوشته شده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عده‌ای سازمان برنامه و بودجه را مخل فعالیت‌ها می‌دانستند که نتیجه این دیدگاه این شد که برنامه اول پیشرفت نوشته شد، ولی ابلاغ نشد که باید تحلیل شود چرا این اتفاق افتاد.
بررسی کنیم علت اینکه نتوانستیم به اهداف برنامه‌های پیشرفت برسیم چه بوده است؟
عارف ادامه داد: باید بررسی کنیم علت اینکه نتوانستیم به اهداف برنامه‌های پیشرفت برسیم چه بوده است؟ در نشست‌های غیررسمی در اتاق فکری که تشکیل می‌شود، می‌توان بحث کرد که آیا رویکرد برنامه‌ها درست بوده است؟ اعتقاد ما این است که ایران به برنامه و راهبردهای درازمدت نیاز دارد در غیر این صورت برنامه‌ریزی‌ها سلیقه‌ای خواهد بود.
معاون اول رئیس‌جمهور همچنین گفت: داشتن برنامه، فی‌النفسه ارزش دارد و به فعالیت‌ها سامان می‌دهد؛ اما نحوه تهیه برنامه‌ها هم اهمیت دارد و نباید در تهیه این برنامه‌ها بی‌جهت مطالبات را افزایش دهیم. یکی از اتفاقاتی که در دهه‌های گذشته رخ داده، این بوده که ایده آرمانی یا خواستة زیبایی مطرح شده و برای ذی‌حقان مطالبه ایجاد شده است؛ ولی در میدان عمل متوجه شده‌ایم امکان اجرایی شدن وجود ندارد یا حداکثر می‌توان ۲۰ درصد آن مطالبه را محقق کرد و ذی‌نفع هم ۸۰ درصد مطالبه‌گر شد.
وی با بیان اینکه اکنون دولتی مستقر است که به قانون‌مداری، ایجاد اجماع و اجرای برنامه هفتم پیشرفت اعتقاد دارد، گفت: ما معتقدیم اجرای قانون بد بهتر از بی‌قانونی است.
عارف با اشاره به اهمیت چگونگی تهیه برنامه‌های کشور، خاطرنشان کرد: این پرسش مطرح است که آیا یک نهاد به لحاظ قانونی حق دارد هر موضوعی را به قانون تبدیل کند؟ قانونگذار باید بیش از همه به حرمت قانون توجه کند؛ زیرا در برخی موارد قانون وضع شده، قابلیت اجرایی ندارد. قانون باید براساس امکانات، واقعیات و داده‌ها وضع شود.
معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه با اشاره به شرایط روی کار آمدن دولت چهاردهم خاطرنشان کرد: ما از روز اول با جنگ مواجه بودیم و مهمان رسمی ما شهید شد. در این شرایط، هنر دولت و سازمان برنامه و بودجه این بود که با اقدامات خود در کشور آرامش را برقرار کند. دولت برای شرایط جنگی برنامه داشت و آن برنامه را در آن ۱۲ روز اجرایی کرد. سازمان برنامه و بودجه هم به خوبی توانست منابع را در محل خود تخصیص دهد و عملکرد موفقی داشته باشد.
وی با بیان خاطره‌ای از دوران مسئولیت خود در سازمان برنامه و بودجه گفت: من پس از حضور در این سازمان خیلی زود به این نتیجه رسیدم که این سازمان نباید با سایر دستگاه‌ها رقابت داشته باشد. سازمان برنامه و بودجه مسئول تحقق برنامه پیشرفت کشور است و سایر دستگاه‌ها کارگزار این سازمان هستند و در واقع این سازمان باید در قبال میزان اجرایی شدن برنامه پاسخگو باشد. بنابراین ما رویکرد رفیق بودن با دستگاه‌ها را انتخاب کردیم و جواب هم گرفتیم و برای اولین و آخرین بار به این موفقیت رسیدیم که آیین نامه‌های اجرایی بودجه سال ۱۳۸۰ در اسفند ۱۳۷۹ ابلاغ شد. امروز هم همین رویکرد در سازمان برنامه و بودجه دنبال می‌شود.
معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه در جنگ ۱۲ روزه با آرامش در حد مقدورات تخصیص‌های مناسب و بجا داشت و موفق عمل کرد. در آن ۱۲ روز شرایط به صورت لحظه‌ای رصد می‌شد که در کشور با کمبود مواجه نشویم.
عارف همچنین درادامه با تبریک روز آمار، خاطرنشان کرد: آمار قلب یک سیستم برنامه‌ریزی است. آمار علمی است که اگر یک سیستم درست طراحی شده باشد، این علم به عملکرد آن سیستم کمک می‌کند. وظیفه سازمان برنامه و بودجه نیز طراحی یک سیستم براساس اسناد بالادستی است که ورودی آن سیستم، شرایط سال اول برنامه پیشرفت و خروجی آن شرایط کشور در سال آخر آن برنامه است.
وی تأکید کرد: آمار گاهی موجب می‌شود که در دستیابی به اهداف برنامه پیشرفت موفق نباشیم. برخی دلایل از جمله اعتقاد به نامحرم بودن مردم و یا خوشحال و راضی نگه داشتن مسئولان، موجب می‌شود در داده‌ها تغییر ایجاد شود که این مسئله به کشور آسیب وارد می‌کند. به طور مثال اگر رشد اقصادی منفی یک درصد باشد، اما برای خوشحال شدن مردم و راضی شدن دولت ۵ درصد اعلام شود، در سیستم ناپایداری ایجاد می‌کند.
معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه دستکاری در آمار و داده‌ها موجب ایجاد مشکلات می‌شود، خاطرنشان کرد: کل تلاش یک کشور با دو شاخص رشد و تورم سنجیده می‌شود. اگر ورود سیستم یعنی داده‌ها واقعی باشد و سیستم درست طراحی شده باشد، عملکرد خوبی خواهد داشت.
عارف افزود: امروز نمی‌توانیم در مورد داده‌ها بگوییم که آنها به میزان مورد نیاز در دسترس نیستند. هرچه از داده لازم داشته باشیم امروز در اختیار است. هنر هوش مصنوعی پردازش در فضای نامحدود در زمان کوتاه است که این امکان خوبی به ما می‌دهد اما اگر دستکاری زیاد در داده انجام شود نتیجه خوبی نخواهیم گرفت.
وی همچنین گفت: مرکز آمار ایران امروز در جایگاه اصلی خود قرار گرفته و باید حرف اول و آخر در هر گونه سنجشی را بزند؛ مگر اینکه ملاحظات خاصی وجود داشته باشد، البته براساس توافقاتی که انجام شده ،بانک مرکزی هم آمار رشد و تورم را ارائه می‌دهد. در این سال‌ها رؤسای مرکز آمار افرادی کارشناس و خبره بودند و متوجه مسئولیت حساس خود که مسئولیت ملی و اجتماعی بوده است، بوده‌اند. ما اگر می‌توانستیم، مرکز آمار را از دولت مستقل می‌کردیم؛ ولی هنوز این برداشت وجود داد که داده مسئله‌ای حاکمیتی است.
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه باید تلاش کنیم جایگاه مرکز آمار ارتقا پیدا کند، تصریح کرد: از دستکاری آمار باید پرهیز شود؛ زیرا مردم از طریق خریدهای روزانه خود متوجه این مسئله می‌شوند. داده‌های آلوده به سیگنال‌های مخرب، به درد برنامه‌ریزی نمی‌خورد و برنامه‌ها را به اهداف خود نمی‌رساند. راهبرد ما هم باید جلب اعتماد مردم باشد؛ زیرا رمز موفقیت دولت، اعتماد مردم است و جنگ ۱۲ روزه بهترین نمونه برای این مسئله است. زیرا دشمن می‌خواست به اتکای مردم پرونده حکومت را ببندد، اما مردم به صحنه آمدند و اجازه این کار را به دشمن ندادند.
عارف در ادامه بیان کرد: مرکز آمار در تولید داده‌ها وسواس بیش از حد داشته باشد، اشکالی ندارد یک آمار در مقطعی منتشر نشود تا اگر مشکلی وجود دارد آن مشکل حل شود. اما با این حال، نباید آمار منفی، مثبت جلوه داده شود.
وی همچنین با اشاره به اجرای موفقیت‌آمیز سال اول برنامه هفتم پیشرفت، خاطرنشان کرد: آیین‌نامه‌های اصلی این برنامه نوشته شده و باید با جدیت اجرایی شدن آن را دنبال کنیم. همچنین باید گزارش‌های فصلی داشته باشیم تا مطمئن شویم برنامه هفتم پیشرفت در جهت اهداف تعیین شده در حال اجراست. از سویی باید اعداد دقیق برای سرمایه‌گذاری در کشور اعلام شود ،چون تاکنون اعداد مختلفی بر مبنای ریال، دلار و یورو اعلام شده است.
معاون اول رئیس‌جمهور همچنین گفت: دولت به اصلاحات ساختاری، تحدید تشکیلاتی و تحول اداری که در برنامه هفتم پیشرفت دیده شده است، تأکید دارد. ما اصلاحات ساختاری را دنبال می‌کنیم و از مجلس شورای اسلامی هم کمک می‌خواهیم این اصلاحات براساس قانون و برنامه هفتم پیشرفت اجرایی می‌شود؛ زیرا اگر این اصلاحات انجام نشود شاید کل بودجه دستگاه‌ها صرف امورات جاری شود.
وی افزود: دولت هم این اصلاح را از خودش شروع کرده و معاونت اجرایی رئیس‌جمهور، اصلاحات را از نهاد ریاست جمهوری آغاز کرده است. در شورای عالی اداری اصلاح ساختار یک نهاد تأیید شد، اما شاید صد نامه برای من آمد؛ در حالی که این اصلاحات بر اساس قانون در حال اجراست.
عارف با بیان اینکه دولت هم برای شرایط عادی و هم برای شرایط خاص برنامه دارد گفت: اگر دشمن دوباره شیطنتی کرد، ما برای آن شرایط برنامه داریم و کاملا آماده هستیم و نیروهای مسلح هم سیلی محکم‌تری به دشمن خواهند زد. ما برنامه لازم را تهیه کرده ایم و نگران خطای دشمن نیستیم.
وی گفت: ما قبل از جنگ ۱۲ روزه به این نتیجه رسیدیم که باید در زمینه فناوری‌های نوین اقدامات بیشتری انجام دهیم و در این سه چهارماه گذشته در این زمینه پیشرفت‌های ناباورانه‌ای داشته‌ایم. البته باید این مسیر را دنبال کرده و باید فناوری‌های پیشرفته را در اولویت قرار دهیم. رهبر معظم انقلاب تأکید داشتند در زمینه هوش مصنوعی باید جزو ۱۰ کشور اول دنیا باشیم که براساس تقسیم کار خوب ملی که بدون موازی کاری انجام شده، می‌توانیم به این جایگاه و حتی جایگاه بهتری برسیم.
در این مراسم معاون اول رئیس‌جمهور همچنین از بخش‌های مختلف نمایشگاه روز ملی آمار و برنامه‌ریزی در سازمان برنامه و بودجه بازدید و از پنج نفر از مدیران اثرگذار نظام آمار و برنامه‌ریزی کشور تقدیر کرد.